Астэаартозз'яўляецца хранічным невоспалительным захворваннем суставаў або сустаўных храсткоў, а таксама тканін, якія іх атачаюць. Астэаартоз - адно з самых распаўсюджаных захворванняў, якім пакутуюць 10-14% насельніцтва ўсяго свету. У асноўным, на дадзенае захворванне пакутуюць жанчыны ва ўзросце ад 45 да 55 гадоў. Астэаартоз з'яўляецца найбольш частым захворваннем суставаў і складае амаль 80% усёй сустаўнай этыялогіі.
Этыялогія дадзенага захворвання на дадзены момант невядомая. Да ўзнікнення гэтага захворвання могуць прывесці ўсе фактары, якія выклікаюць дыстрафію тканіны і старэнне арганізма, таму з узростам з'яўленне астэаартоз амаль непазбежна.
Існуюць вонкавыя і ўнутраныя фактары ўзнікнення гэтага захворвання.Да асноўных вонкавых фактараў астэаартоз ставяцца волкасць, пераахаладжэнне, неспрыяльныя ўмовы для працы, функцыянальныя перагрузкі суставаў з частымі мікратраўмамі, а таксама ўздзеянне прамянёвай энергіі і вібрацыі. Асноўнай і даволі распаўсюджанай прычынай узнікнення астэаартозу з'яўляецца няздольнасць храсткоў супраціўляцца падвышанай нагрузцы на суставы. Прычынамі такой праявы могуць быць парушэнне выправы, працяглая праца, стоячы на нагах, і нават некаторыя віды спорту: узняцце цяжараў, бег або скачкі.
Да ўнутраных фактараў, якія выклікаюць дадзенае захворванне, адносяцца наступныя: спадчынная схільнасць да ўзнікнення захворванняў храстковай тканіны, парушэнне кровазабеспячэння сустава, гарманальны збой і парушэнне абмену рэчываў. Прычынай узнікнення астэаартоз ў жанчын можа быць дысфункцыя яечнікаў у клімактэрычным перыядзе. Акрамя таго, судзінкавыя працэсы з раннім развіццём атэрасклерозу могуць таксама быць прычынай узнікнення гэтага захворвання.
Астэаартоз мае і другаснае развіццё пры такіх захворваннях, як прыроджаны вывіх, рэўматоідны артрыт, унутрысустаўныя пераломы, і нават пры алкагалізме.
Якія ж сімптомы і клінічныя прыкметы гэтага захворвання?
Праява астэаартоз выяўляецца моцнымі болямі і дэфармацыяй суставаў, што і прыводзіць да парушэння іх функцый. Пры дадзеным захворванні часцей за ўсё ідзе паражэнне нагрузачных суставаў (тазасцегнавыя і каленныя суставы) і дробных суставаў пэндзля. У працэс таксама залучаецца і хрыбетнік. Але часцей за ўсё адбываецца паражэнне каленных і тазасцегнавых суставаў.
Самым асноўным сімптомампры астэаартоз з'яўляюцца выяўленыя болі ў вобласці здзіўленых суставаў. Гэтыя болі выклікаюць паражэнне костак, суставаў або околосуставных тканін. Звычайна такія болі ўзмацняюцца пры фізічнай нагрузцы і памяншаюцца ў стане спакою. Начныя болі, прыпухласць сустава, а таксама з'яўленне пачуцця «глейкасці геля» у здзіўленым суставе ў ранішні час - усё гэта сведчыць аб узнікненні астэаартоз. Інтэнсіўнасць такіх боляў залежыць ад шматлікіх чыннікаў (атмасферны ціск, вільготнасць паветра і перапады тэмператур). Усе гэтыя фактары пачынаюць уплываць на ціск у паражніны сустава, што і выклікае гэтыя болі.
Наступным адным з асноўных сімптомаў астэаартозу з'яўляецца з'яўленне храбусцення або скрыпу ў суставах не толькі пры хадзе, а нават пры любым руху. З'яўленне такога храбусце ці рыпанне злучана з парушэннем сустаўных паверхняў, што і выклікае абмежаванне рухомасці ў дадзеным суставе.
Пры астэаартоз адбываецца павелічэнне аб'ёму суставаў, якое з'яўляецца следствам з'яўлення ацёку околосуставных тканін. Прыпухласць ці павышэнне тэмпературы ў галіне здзіўленага сустава з'яўляюцца вельмі рэдкімі з'явамі.
Клінічныя формы астэаартоз:
- Ганартроз.
- Каксартроз.
- Астэаартоз дыстальных міжфалангавых суставаў пэндзля.
- Астэаартоз праксімальных міжфалангавых суставаў пэндзляў.
- Дэфармавальны спандылёз.
- Міжпазванковы астэахандроз.
Ганартроз- Гэта паражэнне каленнага сустава пры астэаартоз. У гэтым выпадку выяўлены болі ў каленных суставах пры хадзе, і асабліва яны інтэнсіўныя, калі спускацца з усходаў. Месца лакалізацыі гэтых боляў знаходзіцца ва ўнутранай і перадпакоі частках здзіўленага каленнага сустава. Узмацненне непрыемных адчуванняў адбываецца пры згінанні калена. Акрамя таго, у многіх выпадках пры ганартрозе адбываецца адхіленне каленнага сустава. Захворванне пачынаецца паступова, а болі носяць нарастальны характар. Пры актыўных і пасіўных рухах можа чуцца храбусценне. Болі пачынаюць узмацняцца, і ў многіх выпадках развіваецца синовиит - запаленне абалонкі капсулы сустава або сухажыллі.
Каксартроз- Гэта паражэнне тазасцегнавага сустава. Першапачатковыя болі пры паразе тазасцегнавага сустава з'яўляюцца не ў вобласці сцягна, а ў калене, пахвіне ці ягадзіцы. Яны ўзмацняюцца пры хадзе, а ў стане спакою суціхаюць. Гэтыя болі, якія ўзнікаюць нават пры малаважных зменах на рэнтгенаграме, злучаны з цягліцавым спазмам. Пры паразе тазасцегнавага сустава адбываецца паступовае нарастанне абмежавання рухомасці ў суставе. Такое захворванне з'яўляецца следствам траўмы ці перанесенага артрыта. Пры коксартроз адзначаецца «качыная» хада, якая развіваецца кульгавасць, гипотрофия цягліц ягадзіцы і сцягна. Таксама з'яўляецца хваравітасць пры пальпацыі ў вобласці галоўкі сцягна.
Астэаартоз дыстальных міжфалангавых суставаў пэндзля або вузельчыкі Гебердэна. З'яўленне такіх вузельчыкаў часцей за ўсё назіраецца ў жанчын у перыяд менапаўзы. Першапачаткова яны з'яўляюцца на 1 і 3 пальцах пэндзля. Праз час, а менавіта праз некалькі месяцаў ці нават гадоў, сіметрычная параза назіраецца і ў іншых дыстальных міжфалангавых суставаў. Размяшчаюцца такія вузельчыкі на тыльна-бакавой паверхні суставаў.
Астэаартоз праксімальных міжфалангавых суставаў пэндзляў або вузельчыкі Бушара. У адрозненне ад вузельчыкаў Гебердэна, з'яўленне гэтых вузельчыкаў адбываецца на бакавой паверхні сустава, у выніку чаго адбываецца бакавое павелічэнне сустава. З прычыны такога павелічэння палец набывае верацёнападобнай форму.
Дэфармавальны спандылез- У выніку гэтага захворвання ў галіне пазванкоў з'яўляюцца краявыя касцяныя разрастання. Такое захворванне ўзнікае з 20 гадоў. Астэафіты (касцяныя нарасты) выглядаюць як набраканні - з-за здушэння сасудаў з'яўляецца ацёк. У выніку гэтага з'яўляецца тугоподвіжносць хрыбетніка, а ў некаторых выпадках выяўляюцца неўралагічныя засмучэнні.
Міжпазванковы астэахандрозузнікае ў спалучэнні са скрыўленнем хрыбетніка ці ж дэфармавальным спандылёзам. Пры дадзеным захворванні адбываецца дэгенерацыя дыска і выпінанне ядра ў розныя бакі, а гэта прыводзіць да траўматызацыі пазваночніка. Таксама адбываецца разрастанне астэафітаў і павелічэнне паверхні сустава. Пры гэтым пакутуе судзінкавая абалонка сустава, у выніку чаго ўзнікае васкуліт - запаленне сценак дробных крывяносных сасудаў. Болевы сіндром вельмі выяўлены і ўзмацняецца пры фізічнай нагрузцы ці пераахаладжэнні.
Існуюць дзве асноўныя формы астэаартозу- гэта першасны або ідыяпатычнай (прычыны захворвання не высветлены) і другасны (захворванне ўзнікае на фоне іншых захворванняў).
Першасны астэаартозбывае лакалізаваным, калі адбываецца паражэнне менш за 3 суставаў. Пры лакалізаваным астэаартоз ідзе паражэнне пазваночніка, суставаў пэндзляў і стоп, каленных суставаў, тазасцегнавых суставаў і іншых суставаў.
Таксама існуе генералізованный астэаартоз, калі ідзе параза 3 і больш суставаў. У дадзеным выпадку дзівяцца буйныя суставы і дыстальныя міжфалангавыя суставы. Акрамя таго, пры генералізованной форме сустракаецца і эразіўны астэаартоз.
Другасны астэаартозможа быць посттраўматычным. Таксама прычынамі ўзнікнення другаснага астэаартоз могуць быць такія метабалічныя захворванні, як хвароба Гоше, якая адносіцца да генетычных захворванняў; хвароба Вільсана - рэдкая форма паразы печані, пры якой адбываецца парушэнне метабалізму медзі; гемохроматоз або, як яшчэ называюць гэта захворванне, бронзавы дыябет, або пігментны цыроз - спадчыннае захворванне, пры якім адбываецца парушэнне абмену жалеза і назапашванне яго ў органах і тканінах. Такія захворванні, як цукровы дыябет, гіпатэрыёз - зніжэнне функцыі шчытападобнай залозы, акрамегалія - гіперфункція гармону росту, таксама могуць быць прычынамі ўзнікнення астэаартоз. Акрамя пералічаных захворванняў, астэаартоз таксама могуць выклікаць хваробу адклады кальцыя, нейропатия і многія іншыя захворванні.
Што ж адбываецца пры астэаартоз?
Пры дадзеным захворванні адбываецца інтэнсіўнае старэнне сустаўнага храстка. У выніку гэтага адбываецца страта эластычнасці сустаўнага храстка. Апроч таго, што сустаўныя паверхні становяцца шурпатымі, на іх яшчэ з'яўляюцца расколіны. У шматлікіх выпадках храсток сціраецца настолькі, што адбываецца агаленне косткі. Усё гэта прыводзіць да зніжэння пругкасці сустаўнага храстка і выклікае парушэнне працы суставаў. Далей да ўсіх пералічаных змен можа далучыцца запаленне, з-за чаго адбываецца разрастанне касцяной тканіны, а гэта прыводзіць да хваробы і дэфармацыі суставаў.
Дыягностыка астэаартозу
Дыягностыка астэаартоз ў многіх выпадках не выклікае вялікіх цяжкасцяў. Але ёсць і выключэнні, напрыклад хворыя з паразай плечавага сустава і сімптомамі праявы запалення суставаў. Таксама могуць узнікнуць цяжкасці пры дыягностыцы першаснага і другаснага астэаартоз, узнікненне якога звязана з метабалічнымі або іншымі захворваннямі. Пры рэнтгеналагічным абследаванні прыкметы астэаартоз выяўляюцца хутка (асабліва ў людзей пажылога ўзросту), калі прысутнічаюць клінічныя прыкметы астэаартоз. Для таго каб паставіць канчатковы дыягназ, дадзеных рэнтгеналагічных і лабараторных даследаванняў недастаткова. Для гэтага неабходна правесці яшчэ шэраг дадатковых даследаванняў, каб выявіць дакладную прычыну, якая выклікала боль у суставах.
Лячэнне астэаартозу
Для таго каб паменшыць або цалкам здушыць боль, існуюць як медыкаментозныя метады, так і немедыкаментозныя, да якіх адносяцца фізіятэрапія і лячэбная фізкультура. Для прызначэння правільнага лячэння неабходзен індывідуальны падыход да кожнага хворага. Пры гэтым абавязкова ўлічваюцца індывідуальныя асаблівасці хворага і асаблівасці плыні дадзенага захворвання.
Пры лячэнні астэаартоз неабходна ў першую чаргу выконваць рэжым, так як механічная разгрузка сустава з'яўляецца не толькі галоўным фактарам у памяншэнні болю, але і гуляе вялікую ролю ў лячэнні дадзенага захворвання. У гэтым выпадку неабходна выключэнне даволі працяглага знаходжання ў вызначанай фіксаванай позе, працяглай хады і доўгага стаяння на нагах, а таксама выключэнне пераносу цяжараў, якія могуць прывесці да механічнай перагрузкі суставаў. Калі захворванне запушчана, то хвораму рэкамендуецца хадзіць з мыліцамі ці кіем. Пры даволі выяўленых болях у момант абвастрэння захворвання некаторым хворым прызначаецца полупостельный рэжым.
У перыяд лячэння астэаартоз рэкамендуецца захаванне дыеты для зніжэння залішняй вагі. Асабліва гэта датычыцца тых, у каго ідзе паражэнне каленных суставаў.
Таксама ў лячэнні дадзенага захворвання выкарыстоўваюцца фізіятэрапеўтычныя метады, якія не толькі памяншаюць боль і запаленчыя працэсы, але і аказваюць станоўчае дзеянне на абменныя працэсы ў тканінах суставаў і паляпшаюць мікрацыркуляцыю. Фізіятэрапеўтычныя метады лячэння ўключаюць у сябе выкарыстанне электрычных токаў, зменных магнітных токаў, электрафарэз, а таксама ўльтрафіялетавае апрамяненне і фонафарэз на здзіўленыя суставы. Акрамя гэтага, прызначаюцца цеплавыя працэдуры, ужыванне тарфянога бруду і аплікацыі парафіна.
Выкарыстоўваючы элементы лячэбнага масажу, хворым неабходна імкнуцца пазбягаць механічнага раздражнення сустаўнай капсулы. Толькі ў гэтым выпадку адбываецца зніжэнне болевага цягліцавага спазму, а таксама павышаецца тонус паслабленых цягліц, у выніку чаго паляпшаюцца функцыянальныя здольнасці хворага.
Медыкаментознае лячэнне прызначаецца ў залежнасці ад формы захворвання і цяжкасці яго праходжання. У цяжэйшых выпадках пацыентам прызначаецца хірургічнае лячэнне (эндапратэзаванне сустава).
Таксама хворым рэкамендуецца санаторна-курортнае лячэнне на ўзбярэжжа мора.
Прафілактыка астэаартрозузаключаецца ў штодзённым выкананні спецыяльных практыкаванняў, якія дапамагаюць умацаваць цягліцава-звязкавы апарат. Збавенне ад залішняй вагі, абмежаванне нашэння цяжараў, а таксама ўключэнне ў меню такіх страў, як жэле, квашаніна або заліўное – усё гэта з'яўляецца прафілактычнымі мерамі астэаартрозу. І, вядома ж, занятак такім відам спорту, як плаванне. Неабходна памятаць, што любое захворванне лепш папярэдзіць, чым яго лячыць. Гэта ж тычыцца і такога захворвання, як астэаартоз. Каб не думаць у будучыні аб тым, як пазбавіцца ад моцных боляў пры астэаартоз, а таксама аб тым, як вылечыць гэта захворванне, неабходна заняцца прафілактычнымі мерамі ўжо сёння, не адкладаючы іх на потым.
Лячэнне дэфармуецца астэаартоз рознымі метадамі
Высокая кваліфікацыя і назапашаны вопыт прымянення ўдарна-хвалевай тэрапіі дазваляе дасягаць максімальнага станоўчага эфекту лячэння нават у запушчаных стадыях захворвання, пазбягаючы ў многіх выпадках аператыўнага лячэння.
Ударна-хвалевая тэрапія праводзіцца на сучасным апараце:
- курс лячэння артрыта, артрозу метадам УВТ складаецца з 5-7 сеансаў;
- сеанс праводзіцца 1 раз у 5-7 дзён.
Пад уздзеяннем ударнай хвалі ў здзіўленых тканінах пушыцца мікракрышталі соляў кальцыя і ўчасткі фіброзу, якія ўтвараюцца ў тканінах суставаў. Адначасова ў дзясяткі разоў узмацняецца крывацёк у пашкоджанай тканіны, што спрыяе рассмоктванню соляў кальцыя і участкаў фіброзу.
Перавагі метаду УВТ:
- эфектыўнасць;
- добрая пераноснасць (не патрабуе прымянення абязбольвання);
- памяншае запатрабаванне ва ўжыванні іншых метадаў, асабліва аператыўнага лячэння;
- хуткае купаванне болю без анальгетыкаў;
- магчымасць выкарыстання на хранічнай стадыі захворвання і пры яго першасных праявах;
- праводзіцца ў амбулаторных умовах, не патрабуе шпіталізацыі, не парушае звыклы рытм жыцця пацыента.
Фотадынамічная тэрапія ў артапедыі- Гэта неінвазіўныя, які не мае ускладненняў двухкампанентны метад лячэння. Для рэалізацыі метаду выкарыстоўваецца фотасенсібілізатар і крыніца лазернага выпраменьвання, дазволенага да медыцынскага прымянення, які мае даўжыню хвалі 660-670 нм.
Пад уздзеяннем лазернага прамяня ўзнікае ўзбуджэнне фотасенсібілізатара з вылучэннем сінглетнага кіслароду, які таксічна дзейнічае на энергетычныя комплексы клеткі (мітахондрыі і комплекс Гольджы), руйнуючы апошнія і тым самым запускаючы незваротны працэс апоптоза. Пры гэтым здаровыя клеткі не пашкоджваюцца. Пашкоджаная паталагічная тканіна асептычна рассмоктваецца.
У арганізм хворага фотасенсібілізатар ўводзіцца транскутанна (аплікацыямі).
PRP плазмаліфтынг– у аснове гэтай артапедычнай працэдуры ляжыць запатэнтаваны метад апрацоўкі крыві пацыента з дапамогай спецыяльных вакуумных біятэхналагічных прабірак і асаблівага рэжыму цэнтрыфугавання.
У ходзе працэдуры з крыві пацыента вылучаюць ін'екцыйную форму аўтаплазмы, якая змяшчае трамбацыты, якая затым у выглядзе ін'екцый ўводзіцца ў мяккія тканіны, якія атачаюць сустаў, і непасрэдна ў паражніну сустава пацыента. Ін'екцыі аўтаплазмы дазваляюць паменшыць запаленчы працэс, купіраваць боль і аднавіць аб'ём рухаў у суставе. Працэдура лячэння аўтаплазмай зводзіць да мінімуму колькасць ужывальных медыкаментаў або зусім выключае іх, тым самым памяншаючы таксічнае ўздзеянне прэпаратаў на арганізм пацыента. Таксама ін'екцыі аўтаплазмы спрыяюць скарачэнню тэрмінаў лячэння ў 2-3 разы.
Паказанні да працэдуры (плазмолифтинг PRP):
- осцеоартріт;
- астэаартоз;
- перыартрыт;
- тэндапатыі сухажылляў,
- пашкоджанні звязкаў і мышцаў.
Такім чынам, УВТ, фотадынамічная тэрапія і плазмолифтинг (PRP) у артапедыі з'яўляюцца лепшым выбарам для лячэння захворванняў суставаў. Пры выкарыстанні сучаснага абсталявання і тэхналогій і досведу лекараў яны дазваляюць дасягаць дадатных вынікаў.